Navike i primena preventivnih praksi kod žena zdravstvenih radnika

Originalni rad

Ana Adamović, Mile Despotović, Ljiljana Antić, Ana Aničić, Svetlana Čapaković, Milena Zlatanović

99–104

https://doi.org/10.5937/medrec2304099A

Apstrakt

Zdravlje zdravstvenih radnika posmatra se sa aspekta zdravlja opšte populacije, a ne kao zdravlje posebne grupe pod rizikom za oboljevanje od specifičnih bolesti, povezanih sa faktorima rizika radnog mesta. Vodeće bolesti u opštoj populaciji su hronične nezarazne bolesti (hipertenzija, dijabetes melitus, gojaznost, bolesti lokomotornog sistema…) i utiču na kvalitet života i profesionalno angažovanje ove populacije.

Cilj istraživanja je da se ispitaju navike žena zdravstvenih radnika u vezi sa zdravljem i  prisustvo hroničnih bolesti u posmatranoj populaciji.

Studijom  preseka obuhvaćeno je 68 ispitanica iz populacije žena zdravstvenih radnika, zaposlenih u Domu zdravlja Ćuprija. Dobijeni podaci obrađeni su u programu SPSS 24 za obradu podataka, metodama deskriptivne i analitičke statistike. Za utvrđivanje statističkih razlika korišćen je Hi kvadrat test, a kao nivo statističke značajnosti razlika, uzeta je uobičajena vrednost p < 0,05.

Hronične bolesti su prisutne kod 52,9% ispitanica; od svih ispitanica koje imaju hroničnu bolest, skoro polovina (48,52%) prijavljuje hipertenziju. Od preporučenih preventivnih pregleda, jednom godišnje, najčešće se podvrgavaju Papanikolau testu (63,20%), ultrazvuku dojki (52%) i kliničkom pregledu dojki (48%). Prosečna ocena zadovoljstva sopstvenim zdravljem na skali od 0 do 10 je 6,93. Kao najčešće razloge nedovoljne posvećenosti zdravlju ispitanice navode nedostatak motivacije (41%)  i nedostatak vremena (34%). Za odnos prosečne ocene zdravlja u odnosu na ponašanje ispitanica,  statistički značajna razlika nađena je samo u odnosu na godine  (χ2 = 15,673; p= 0,044).

Ovo istraživanje pokazuje da značajan procenat žena zdravstvenih radnika ne posvećuje dovoljno pažnje sopstvenom zdravlju. Žene zdravstveni radnici preko 45 godina sopstveno zdravlje procenjuju značajno nižim ocenama u odnosu na žene starosti ispod 45 godina.

Ključne reči: zdravlje žena zdravstvenih radnika, navike, skrining, preventivni pregledi

Ceo tekst 

Literatura

  1. World health organization, cardiovascular-diseases. Preuzeto 29.08.2023 sa https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/cardiovascular-diseases-(cvds)
  2. World health organization, hypertension. Preuzeto 29.08.2023 sa https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/hypertension
  3. Jevremović O, Radević S, Kocić S, Radovanović S, Radovanović J, Selaković V, et al. Epidemiološke karakteristike dijabetes melitusa u srpskim sredinama na Kosovu i Metohiji. Glasnik javnog zdravlja. 2022; 96(2): 165-77.
  4. Šipetić Grujičić S, Miljuš D, Pavlović N. Nacionalni skrining malignih bolesti u Republici Srbiji. Medicinski podmladak 2014; 65(1-2): 15-21.
  5. Prevencija malignih bolesti, Nacionalni vodič za lekare u primarnoj zdravstvenoj zaštiti, Republička stručna komisija za izradu i implementaciju vodiča u kliničkoj praksi, Ministarstvo zdravlja Republike Srbije, Srpsko lekarsko društvo, Beograd. 2005.
  6. Nacionalni vodič dobre kliničke prakse za dijagnostikovanje i lečenje raka dojke, Republička stručna komisija za izradu i implementaciju vodiča dobre kliničke prakse, Ministarstvo zdravlja Republike Srbije, 2012. Available from https://www zdravlje.gov.rs/view_file.php? file_id= 647&cache=sr
  7. Nacionalni vodič dobre kliničke prakse za dijagnostikovanje i lečenje raka grlića materice, Republička stručna komisija za izradu i implementaciju vodiča dobre kliničke prakse, Ministarstvo zdravlja Republike Srbije 2012. Available from https://www.zdravlje.gov.rs/view_file.php?file_id=649&cache=sr
  8. Stanulewicz N, Knox E, Narayanasamy M, Shivji N, Khunti K, Blake H. Effectiveness of Lifestyle Health Promotion Interventions for Nurses: A Systematic Review. Int J Environ Res Public Health 2019; 17(1): 17.
  9. Terada T, Mistura M, Tulloch H, Pipe A, Reed J. Dietary Behaviour Is Associated with Cardiometabolic and Psychological Risk Indicators in Female Hospital Nurses-A Post-Hoc, Cross-Sectional Study. Nutrients 2019; 11(9): 2054.
  10. Nilan K, McKeever TM, McNeill A, Raw M, Murray RL. Prevalence of tobacco use in healthcare workers: A systematic review and meta-analysis. PLoS One 2019; 14(7): e0220168.
  11. Priano SM, Hong OS, Chen JL. Lifestyles and Health-Related Outcomes of U.S. Hospital Nurses: A Systematic Review. Nurs Outlook 2018; 66(1): 66-76.
  12. Mo PK, Blake H, Batt ME. Getting healthcare staff more active: the mediating role of self-efficacy. Br J Health Psychol 2011; 16(4): 690-706.
  13. Milić N. i sar. Istraživanje zdravlja stanovništva Srbije 2019 godine, Beograd 2021. Available from https://publikacije.stat.gov.rs/G2021/pdf/G20216003.pdf
  14. Al-Tannir MA, Kobrosly SY, Elbakri NK, Abu-Shaheen AK. Prevalence and predictors of physical exercise among nurses. A cross-sectional study. Saudi Med J 2017; 38(2): 209-12.
  15. Nicholls R, Perry L, Duffield C, Gallagher R, Pierce H. Barriers and facilitators to healthy eating for nurses in the workplace: an integrative review. J Adv Nurs 2017; 73(5): 1051-65.
  16. Safiye T, Gutić M, Dubljanin J, Stojanović TM, Dubljanin D, Kovačević A, Zlatanović M, Demirović DH, Nenezić N, Milidrag A. Mentalizing, Resilience, and Mental Health Status among Healthcare Workers during the COVID-19 Pandemic: A Cross-Sectional Study. Int J Environ Res Public Health 2023; 20(8): 5594.